ЗВИТЯЖНА ПОСТАТЬ ЖИТОМИРЩИНИ
Всеукраїнська акція «В традиціях високої звитяги».
👉 Знайти дослідницькі роботи та обов’язково обговорити їх можна за хештегами #УДЦНПВ #краєзнавство2022 та у новій рубриці сайту ТУТ
✏️ Ніколаєва Дарина, загальноосвітньої школи І-ІІІ ступенів № 21 м.Житомира.
✏️ «ВАН ОГІЄНКО – ЗВИТЯЖНА ПОСТАТЬ ЖИТОМИРЩИНИ».
У творчості Павла Тичини можемо знайти досить цікаву життєву настанову: «Забудеш рідний край – твоє всохне коріння». Саме тому краєзнавство є однією з важливих складових частин комплексного вивчення історії. Дослідження історії рідного краю відкриває перед нами нові знайомства з іменами історичних діячів, які залишили свій слід в державотворчих процесах та слугують яскравим прикладом для наслідування сьогодні. Серед таких постатей варто звернути увагу і на особистість Івана Огієнка (митрополита Іларіона).
Якщо зупинитися посеред вулиці багатолюдного міста і запитати у перехожих хто такий Іван Огієнко або митрополит Іларіон, то, здається, не кожен зміг би з легкістю відповісти на поставлені запитання. А все тому, що більше ніж півстоліття імя Івана Огієнка навмисно приховувалося від українського суспільства через його активну громадську позицію, державотворчу політику та спроби зберегти українську мову від тотального знищення. Так хто ж він, загадковий Іван Огієнко (митрополит Іларіон), і який зв
язок із Житомирщиною?
Народився Іван Іванович Огієнко (митрополит Іларіон) 2 січня 1882 року в містечку Брусилові Радомишльського повіту Київської губернії (тепер селище міського типу в Брусилівській селищній громаді Житомирського району, Житомирській області) у бідній селянській родині Івана та Єфросинії Огієнків [3].
Шлях до здобуття освіти виявився доволі тернистим. У 1896 році, закінчивши початкову чотирирічну школу, Іван Огієнко вступає до військово-фельдшерської школи в Києві. Після закінчення повного фельдшерського курсу трохи встиг попрацювати помічником лікаря військового шпиталю і в 1903 році вступив на медичний факультет Київського університету Святого Володимира. Згодом йому вдається перевестися на історико-філологічний факультет і стати одним з найздібніших студентів даного курсу.
У 1909 році Іван Іванович з відзнакою завершує повний курс і одержує рекомендацію факультету щодо залишення його на кафедрі та призначення професорської стипендії, але ректорат не погоджується з таким рішенням через підозри в «сепаратизмі» та в «непомірній любові до української мови». Тому аби прогодувати сім`ю, адже в 1907 році одружується з учителькою з Брусилова Домінікою Литвинчук, влаштовується вчителем у Київській середній комерційній школі й водночас стає слухачем Вищих педагогічних курсів. Незважаючи на усі перешкоди, Іван Огієнко не полишає наміру повернутися в університет і грунтовно зайнятися науковою та викладацькою справою. Завдяки клопотанню впливових професорів університету перед Міністерством освіти кандидатуру Івана Івановича затвердили при кафедрі російської мови та літератури. З 1915 року починає викладати у Київському університеті Святого Володимира, будучи доцентом, а згодом став і професором. Саме в Києві Іван Огієнко першим серед викладачів цього зрусифікованого навчального закладу почав у 1917 році читати лекції українською мовою [2, с.8].
Під час Української революції займався українізацією освіти, очолював комісію з розробки українського правопису, а восени 1918 року став засновником і першим ректором Українського державного університету у Кам’янці-Подільському. Після поразки революційних подій Іван Огієнко став міністром у справах віровизнань в уряді УНР на еміграції у місті Тарнові у Польщі. У різні роки свого життя проживав із сім`єю у Винниках, неподалік Львова, викладав українську мову у Львівській учительській семінарії та церковнослов’янську мову у Варшавському університеті. Іван Огієнко був членом Наукового товариства імені Шевченка, видавав часописи «Рідна мова» та «Наша культура».
У 1940 році (після смерті дружини) Іван Іванович прийняв чернечий постриг під іменем Іларіона. У жовтні того ж року він був висвячений на архієпископа Холмського та Підляського Української автокефальної православної церкви, а через три роки Іларіон був обраний митрополитом Холмсько-Підляським.
Влітку 1944 року митрополит Іларіон виїхав до міста Лозанни у Швейцарії, а згодом переїхав до Канади і оселився у Вінніпезі. У серпні 1951 року він був обраний главою Української греко-православної церкви в Канаді і митрополитом Вінніпега.
Перебуваючи за межами своєї Батьківщини, Іван Огієнко заснував і очолив Науково-богословське товариство, реорганізував богословський факультет Манітобського університету в Колегію святого апостола Андрія, ініціював об`єднання трьох українських автокефальних церков за кордоном. Неймовірно багато зробила ця людина для розвитку української видавничої справи. «Видавничій справі я все життя віддаю багато сил, бо глибоко вірю, що це реальна праця на добро українського народу», — писав Іван Іванович. Він редагував журнали «Слово істини», «Наша культура», «Віра і культура», заснував «Бібліотеку українознавства», яка складалася з тридцяти томів [1].
Досконало володіючи багатьма мовами, Іларіон не лише дослідив десятки чи навіть сотні різноманітних рукописних і друкованих книг, а й багато з них переклав на українську мову. Найбільшим його подвигом у цій справі є перекладена зі староєврейської та грецької мов Біблія. Писав і свої власні наукові та поетичні твори. Загалом творча спадщина митрополита становить близько 2000 напрацювань. Найбільш вагомими є «Українська культура» (1918), «Історія українського друкарства» (1924), «Сучасна українська літературна мова» (1935), «Українська Церква» (Т.1–2, 1942), «Історія української літературної мови» (1950) тощо [2, с.10].
Життя звичайної людини має прикру властивість обриватися. 29 березня 1972 року митрополит Іларіон помирає у Вінніпезі. На превеликий жаль, Іван Огієнко до кінця свого життя і після смерті залишився за кордоном, далеко від України. Але серце та думки завжди були поруч з рідною Батьківщиною. Саме про це зазначають його поетичні рядки:
«Я взяв своє серце малими руками
Й віддано поклав Україні до ніг,
І юна любов розцвілася між нами
І став я орати твердий переліг.
Й нікому вже більше не дав я любові.
Бо другого серця кохати не маю
І вірним зостанусь, аж дошки соснові
Єдину любов мою спинять без краю…» [2, с.7].
Таким чином, можна сказати, що Іван Огієнко (митрополит Іларіон) – багатогранна та різностороння у своїй діяльності особистість. Його можна ідентифікувати як громадського і державного діяча, історика, педагога, редактора, богослова, мовознавця, поета та прозаїка. Він до останнього свого подиху відстоював права українського народу на власну мову, культуру та національність. Його слова «хто не береже честі своєї рідної мови, той підкопує основи своєї нації» є актуальними і сьогодні. Тому варто прислухатися до настанов великого борця за Україну та звернутися до витоків власної історії аби стати творцем майбутнього нашої держави. Як сказав М.Рильський: «Хто не знає свого минулого, той не вартий свого майбутнього».
Список використаної літератури:
- Грабовський С. Іван Огієнко як державний і церковний діяч [Електронний ресурс] / Сергій Грабовський // «Радіо свобода». – 2012. – Режим доступу до ресурсу: http://www.radiosvoboda.org/content/article/957790.html.
- Оленіч Л. Зі сузір`я славетних / Лариса Оленіч // Іван Огієнко: «Я все зробив, що міг зробити…» / Лариса Оленіч. – Тернопіль: Підручники і посібники, 2007. – (Родом з України; вип. 2). – С. 7–12.
- Тимошик М. С. Невтомний сівач на українознавчій ниві [Електронний ресурс] / Микола Степанович Тимошик // Ізборник. – 1994. – Режим доступу до ресурсу: http://izbornyk.org.ua/ohdruk/ohd01.htm.